Ένας πολύ βασικός παράγοντας ελέγχου και εκτόξευσης της δύναμης στο Καράτε αλλά και σε όλες τις πολεμικές τέχνες και αθλήματα είναι η αναπνοή. Σίγουρα έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά για την αναπνοή από ανθρώπους πολύ πιο ειδικούς (επιστήμονες κ.ά.) αλλά θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το θέμα όπως πιστεύω ότι σχετίζεται με τη δύναμη στο Καράτε αλλά και στη βοήθειά της κατά τη διάρκεια μιας συνεχόμενης σκληρής προπόνησης. Παρ’ όλα αυτά είναι κάτι που παραλείπεται ή περνάει στα ψιλά γράμματα κατά τη διδασκαλία και την εκμάθηση στο Καράτε.
Σε όλες τις πολεμικές τέχνες η αναπνοή αποτελεί την αφετηρία και την ολοκλήρωση μιας προσπάθειας. Σε μια αποτελεσματική προπόνηση και καθ’ όλη τη διάρκειά της ο προπονούμενος θα πρέπει να αναπνέει πλήρως σε όλες τις επιχειρούμενες ασκήσεις. Ο προπονητής θα πρέπει να υπενθυμίζει συχνά στους προπονούμενους τη ρύθμιση της πλήρους αναπνοής τους. Πολύ αποτελεσματικές όμως κρίνονται και οι αναπνευστικές ασκήσεις κατά το τέλος του προγράμματος, ώστε οι εισπνοές και εκπνοές του αθλούμενου να φθάσουν στο ανώτατο όριό τους. Ενεργοποιούνται έτσι οι κορυφές των πνευμόνων, οι οποίες κατά τη μέση αναπνοή παραμένουν αδρανείς. Οι αναπνευστικές ασκήσεις θα πρέπει να αποτελούν τον προπονητικό επίλογο, για κάθε αθλούμενο, ως αποθεραπεία των έντονων μυϊκών προσπαθειών της προπόνησης.
Αυτό μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού (σέισαν) εφαρμόζοντας το μποχάου. Ο γενικός κανόνας κατά την εκτέλεση κάθε τεχνικής είναι ότι εισπνέουμε όταν αποκρούουμε, εκπνέουμε όταν φτάνουμε στο τέλος της τεχνικής και εισπνέουμε και εκπνέουμε όταν εκτελούμε τεχνικές διαδοχικά. Κατά τη διάρκεια της εκπνοής δεν βγάζουμε όλον τον αέρα, έτσι ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε σε μία ενδεχόμενη αντεπίθεση του αντιπάλου ή σε μια συνεχόμενη δική μας επίθεση. Εισπνέουμε από τη μύτη και εκπνέουμε από το στόμα, έχοντάς το ελαφρώς ανοιχτό, σημαδεύοντας τον στόχο έτσι ώστε να μη χάνεται η ενέργεια.
Ένας άλλος τρόπος εκτέλεσης αναπνοής που μπορεί να απασχολήσει την προπόνησή μας για πολλά χρόνια είναι ο εξής: εισπνοή από τη μύτη, μεταφορά και συμπίεση του αέρα πιέζοντας το πάτωμα κάτω από τον ομφαλό στο ενεργειακό κέντρο (Χάρα) κρατώντας τον για 3 έως 4 δευτερόλεπτα και μετά εκπνοή από το στόμα, έχοντάς το όπως αναφέραμε πριν ελαφρώς ανοιχτό, ελευθερώνοντας την ενέργεια (Κι). Σκεφτόμαστε ότι συμπιέζουμε τον αέρα σαν να έχουμε φουσκώσει ένα μπαλόνι και ξαφνικά το τρυπάμε με μια καρφίτσα και ελευθερώνουμε τον αέρα. Τόσο ξαφνική θα πρέπει να είναι η ενέργεια που ελευθερώνουμε. Όλες οι ενέργειες θα πρέπει να πηγάζουν από την κοιλιά (Χάρα), χωρίς να δίνουμε σημασία στο μέσον που χρησιμοποιούμε, δηλαδή στο πόδι ή στο χέρι. Αυτό δεν έχει σημασία. Για τον λόγο αυτόν, αν έχουμε κάποιο σημαντικό πρόβλημα ή τραυματισμό, η ενέργεια αυτή μπορεί να μεταφερθεί μέσα από κάποιο άλλο μέσον. Χτυπάμε με τη κοιλιά (Χάρα) και αποκρούουμε με την κοιλιά (Χάρα). Σίγουρα ο τρόπος αυτός, όταν προσπαθούμε να τον εφαρμόσουμε σε μια τεχνική που κρατάει κλάσματα του δευτερολέπτου, καθίσταται εξαιρετικά δύσκολος, γι’ αυτό και χρειάζεται χρόνια εξάσκησης.
Για αρχή θα μπορούμε να τον εξασκήσουμε στα αργά σημεία των Κάτα. Πάντα όμως πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι η σωστή αναπνοή θα πρέπει να περνάει από το κέντρο του σώματος (Χάρα). Σκοπός της αναπνοής αυτής είναι η παραγωγή, συσσώρευση και ανακατανομή της φυσικής ζωτικής ενέργειας που ονομάζεται «Κι». Το Κι αποτελεί την κινητήρια δύναμη του πολεμιστή, το προωθητικό μέσον προς την πολεμική πράξη και το νικητήριο αποτέλεσμα. Με λίγα λόγια, το Κι αποτελεί ένα ενεργειακό ελιξίριο το οποίο υποστηρίζει ζωτικά την προσπάθεια του πολεμιστή.
Σαν συνέχεια της αναπνοής θα αναφερθώ στον μαχητικό ήχο που δημιουργείται μετά από μια δυνατή εκπνοή, περνώντας από τις φωνητικές χορδές (Κιάι), ελευθερώνοντας έτσι περισσότερη ενέργεια. Τον μαχητικό αυτόν ήχο χρησιμοποιούν και πολλοί αθλητές του στίβου και όχι μόνον. Άμα παρατηρήσουμε έναν άλτη του ύψους, την ώρα της κορύφωσης της προσπάθειάς του βγάζει μια κραυγή για να μπορέσει να πάει ψηλότερα. Σε αυτό το σημείο μπορούμε να θυμηθούμε έναν μεγάλο αθλητή, τον Σοτομαγιόρ επί χρόνια παγκόσμιο πρωταθλητή, ο οποίος εφάρμοζε το ίδιο σε όλες τις προσπάθειές του. Το ίδιο συμβαίνει και με τους αθλητές του ακοντισμού, της σφυροβολίας ακόμα και σε μία βολή που πραγματοποιεί ένας ποδοσφαιριστής και γενικότερα σε όλους που θέλουν να υπερβούν τις δυνατότητές τους και να ελευθερώσουν μεγαλύτερη εσωτερική ενέργεια.
Στις πολεμικές τέχνες όμως το Κιάι είναι πολύ πιο σημαντικό, εξ’ ου και η τέχνη του Κιάι Τζούτσου. Παλαιότερα στη φεουδαρχική Ιαπωνία πίστευαν ότι οι Δάσκαλοι των πολεμικών τεχνών ήταν σε θέση να τραυματίσουν ή να θεραπεύσουν ένα άτομο με μια πολεμική κραυγή. Οι δονήσεις αυτής της πολεμικής κραυγής είναι σε θέση να παραλύσουν ένα άτομο και να το καταστήσουν ευάλωτο σε μια επίθεση. Κι σημαίνει εσωτερική παραγωγή ενέργειας, Άι σημαίνει ένωση, ολοκλήρωση. Κιάι λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι σημαίνει συνολική ενοποίηση της ενέργειας σε πλήρη στιγμιαίο επίκεντρο. Φυσικά η δύναμη του Κιάι προέρχεται από το κάτω μέρος της κοιλιάς Χάρα, το κέντρο της ζωτικής δύναμης. Μπορούμε να ενεργήσουμε στο Κιάι όπως με ένα τόξο και ένα βέλος. Στην αρχή εισπνέουμε όπως όταν οπλίζουμε ένα βέλος, στη συνέχεια βάζουμε φωτιά στο βέλος κρατώντας και συμπιέζοντας τον αέρα στο Χάρα και στο τέλος απελευθερώνουμε τον αέρα στοχευμένα με μια κραυγή, ακολουθώντας την απελευθέρωση του βέλους. Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι ένα Κιάι είναι ισχυρή ψυχική και σωματική δύναμη που μπορεί να λήξει με μια σύντομη εκρηκτική εκπνοή. Το σίγουρο είναι ότι αυτή η ψυχική και σωματική δύναμη μπορεί να τρομάξει και να αποδιοργανώσει έναν αντίπαλο και γενικότερα να του προκαλέσει ένα ψυχικό και σωματικό σοκ. Εάν πιστεύουμε έστω και σε αυτό, τότε η ανάπτυξη και η χρήση του Κιάι απαιτεί ειλικρινή, επίπονη και πολύχρονη εξάσκηση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ
Μ. Νακαγιάμα «Το καλύτερο καράτε Νο 1 & Νο 2»
«Science and Practice of Strength Training» του Vladimir Zatsiorsky
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Μετάφραση: Νικόλαος Ζιμπούλιας
