καράτε, το όποιο βασίστηκε στις προσπάθειες των γνωστών Sokon Matsumura (1828-1898) από το Shuri-te σύστημα, Kosaku Matsumora (1829-1898) από το Tomari-te σύστημα και Kanryo Higaonna (1853-1915) από το Naha-te σύστημα.

Στη Okinawa υπήρξαν 3 βασικά συστήματα (Tan, 2004):

1). Το Shuri-Te ( το εξωτερικό, γνωστό επίσης σαν Shorin Ryu.)
2). Το Tomari-Te (το εξωτερικό και εσωτερικό, γνωστό επίσης σαν Isshin Ryu.)
3). Το Naha-Te ( το εσωτερικό, γνωστό επίσης σαν Goju Ryu.)

Η διάκριση των συστημάτων σε εξωτερικά και εσωτερικά είναι ανάλογη με τον βαθμό αφομοίωσης των ταοϊστικών αρχών και είναι περισσότερο εμφανής στην πρακτική των συστημάτων τα οποία είναι γνωστά σαν εσωτερικά. Τα συστήματα αυτά τα διακρίνουν απαλές διαδοχικές αμυντικές κινήσεις, ο διαλογισμός και αναπνευστικές τεχνικές, πάνω στις οποίες στηρίζεται η καλλιέργεια της εσωτερικής ενέργειας (chi). Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται επίσης ιατρικές τεχνικές για τη θεραπεία τραυματισμών. Τα εξωτερικά συστήματα δίνουν έμφαση στην τεχνική και τη μυϊκή δύναμη και χαρακτηρίζονται από κινήσεις δυναμικές, ρυθμικές, γρήγορες και θεαματικές που εκτελούνται με τα άκρα.

Σταδιακά το καράτε διαχωρίστηκε σε δύο μεγάλες ομάδες το Shorin-ryu το οποίο αναπτύχθηκε στις περιοχές Shuri και Tomari και το Shorei-ryu στην περιοχή της Naha. Παρά τις επιφανειακές τους διαφορές οι μέθοδοι και στόχοι των οκιβανέζικων καράτε είναι ίδιοι. Το
Shorin-ryu βασιζόταν σε γρήγορες και ευθείες κινήσεις με φυσιολογική αναπνοή και το Shoreiryu σε σταθερές κυκλικές κινήσεις με συγχρονισμό της αναπνοής σε κάθε κίνηση. Είναι ενδιαφέρον ότι τα δύο αυτά βασικά στυλ υπάρχουν επίσης στο Kung-fu με τον ίδιο διαχωρισμό χαρακτηριστικών (Σκοπελίτης, 2004, 189).

SHURI-TE

Ένας κινέζος ειδήμων των πολεμικών τεχνών που ήρθε Okinawa το 1761 ήταν ο Kushanku (Kong Su Kung), ο οποίος συμμετείχε σε πολλές επιδείξεις παρουσιάζοντας τις τεχνικές των άδειων-χεριών (το γνωστό σαν κινέζικο Kempo, chuan fa). Το kata Kushanku,
γνωστό ως “Kwanku” στα ιαπωνικά στυλ, λέγεται ότι έχει ενσωματώσει μερικές από τις αρχικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν από τον Kushanku στις επιδείξεις στην Okinawa.

Sakugawa “Tode” Satunushi (1733-1815)

Ενώ ήταν ακόμα στην Okinawa, ο Kushanku συνάντησε και δίδαξε σε έναν νέο μαθητή Karate, τον Sakugawa Satunushi, ο οποίος έχει αναφερθεί ως “ο πρώτος δάσκαλος” και πρώτος ειδήμων αυτού που αποκαλείται συνήθως πραγματικό Οκιβανέζικο και ιαπωνικό Karate.” Ο Sakugawa γεννήθηκε στο Shuri και στην εφηβεία του άρχισε Okinawa-te με έναν εντόπιο μοναχό τον Peichin Takahara., ενώ ταξίδεψε και στη Κίνα για να μελετήσει πολεμικές τέχνες. Στα 23 του χρόνια περίπου ο Sakugawa άρχισε τη μελέτη του με τον Kushanku. Μετά από αρκετά έτη ο Kushanku επέστρεψε στην πατρίδα του την Κίνα. Ο Sakugawa ξόδεψε ένα μεγάλο μέρος του χρόνου του με ταξίδια στη Κίνα και τη νότιο Okinawa. Το kata Kushanku αναπτύχθηκε και διαδόθηκε από αυτόν.

Η αρχή του Shuri-Te συστήματος ανάγεται στον Sakugawa Tode. Σε αυτόν αποδίδεται ο συνδυασμός του Κινεζικού kempo με τις ντόπιες τεχνικές της Okinawa που αποκαλούνταν “te”. Το Karate και το kata έγιναν περισσότερο τυποποιημένα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και στον Sakugawa πιστώνεται η διαμόρφωση των αρχών του dojo σχετικά με τον χαρακτήρα, την ειλικρίνεια, την προσπάθεια, την εθιμοτυπία και τον αυτοέλεγχο. Ο διασημότερος μαθητής του ήταν ο Bushi Matsumura. Με τον Sakugawa μεταδόθηκε μαζί με το Kusanku kata και ένα bo (ξύλινο ραβδί) kata.

Οι δάσκαλοι του Karate αυτήν την εποχή ήταν περιζήτητοι από τους κατοίκους του νησιού για προστασία. Ο Sakugawa και οι μαθητές συνέβαλλαν στην απομάκρυνση των κακοποιών. Για να ολοκληρώσουν αυτόν τον στόχο τους, οι μαθητές επεδίωξαν να βελτιώσουν
καλά σε όλες τις πτυχές την τέχνη τους . Sokοn (Bushi) Matsumura (1797-1889) Ο Sakugawa ήταν 78 χρονών όταν δέχτηκε τον Sokon Matsumura ως μαθητή του. Ο Matsumura μεγάλωσε μέσα στο χωριό Yamagawa της πόλης Shuri. Ήταν της τάξης των πολεμιστών και ξόδεψε πάνω από τέσσερα έτη μελετώντας τις πολεμικές τέχνες κάτω υπό την καθοδήγηση του Sakugawa. Στρατολογήθηκε στην υπηρεσία του βασιλέων της Okinawa της οικογένεια Sho και έγινε ο κύριος εκπαιδευτής πολεμικών τεχνών του βασιλιά και έγινε τελικά
ο επικεφαλής σωματοφύλακας του βασιλιά της Okinawa. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πέρασε αρκετό χρόνο στην Κίνα και έλαβε πρόσθετη κατάρτιση στις κινεζικές πολεμικές τέχνες. Σε αναγνώριση των δυνατοτήτων και των επιτευγμάτων του, ο βασιλιάς της Okinawa του έδωσε τον τίτλο Bushi, που σημαίνει ” πολεμιστής.”

Ο Matsumura έζησε στο Shuri και οργάνωσε το δικό σύστημα του Karate. Ο “Bushi” Sokon Matsumura θεωρείται ο ιδρυτής του Shuri-Te/Shorin-ryu. Ονόμασε την τέχνη του Shorin Ryu, δεν όμως είναι το ίδιο στυλ με αυτό που είναι σήμερα γνωστό με το ίδιο όνομα. Το στυλ του Matsumura το Shorin Ryu μεταφράζεται ως “σύστημα καράτε του πευκοδάσους ” στο οποίο προσέθεσε και άλλα kata. Σε αυτόν πιστώνεται η ανάπτυξη της σειράς των Naihanchi Kata. Το γεγονός αυτό χαρακτήρισε τις σημαντικότερες αλλαγές στο Shuri-Te σύστημα και τα kata του. Ο Bushi Matsumura δημιούργησε το Shorin-Ryu σύστημα karate.

Το Shuri-Te (επίσης γνωστό σαν shorin-ryu), κατόπιν διαιρεθηκε σε Kobayashi-Ryu (Chosin Chibana), Matsubayashi-Ryu (Shoshin Nagamine), Shobayashi-Ryu (Chotoku Kyan) και Matsumura orthodox (Hohan Soken).

Από το Shorin-Ryu στη συνέχεια δημιουργήθηκαν το Shotokan Ryu, το Kobayashi Ryu και το Shito Ryu συστήματα. Ο Sokon Matsumura θεωρείται ο ιδρυτής του shuri te μαζί με τους μαθητές του Anko Asato και Anko Itosu. Ο Matsumura δίδαξε τον “Anko” Itosu Yatsume
(1830-1915), άφησε όμως συνεχιστή του με το βαθμό ju-Dan ( μαύρη ζώνη 10ου βαθμού) τον εγγονό του Nabe Matsumura. Ο Nabe ήταν θείος και εκπαιδευτή karate του Hohan Soken. Ο Hohan πέθανε το 1982, αλλά πριν από το θάνατό του, όρισε τον Fusei Kise κληρονόμο του στο παλαιό οικογενειακό στυλ των Matsumura. Μεταξύ των μαθητών του Matsumura, οι οποίοι επηρέασαν τις νέες γενιές ήταν και οι Choki Motobu και ο Chotoku Kyan.

Anko Itosu(1831-1915)

Ο “Anko” Itosu Yatsune απλούστευσε τα Naihanchi kata, σε αυτόν αποδίδεται η διαμόρφωση και η διατήρηση των περισσοτέρων από τα kata της Okinawa. Υπάρχουν αντιφατικές ημερομηνίες στις αναφορές για την εισαγωγή του Karate στο σχολικό σύστημα της Okinawa από τον Itosu, πιθανολογείται μεταξύ του 1900 και 1910. Αν και Itosu επέλεξε να φέρει το Karate στις μάζες, αυτό δεν έγινε σε καμία περίπτωση με την συναίνεση όλων γενικά των δασκάλων πολεμικών τεχνών. Οι Sensei (δάσκαλοι) πολλών χωριών και οικογενειακών στυλ διατήρησαν την τέχνη τους κρυφά, συνεχίζοντας όπως πριν με μερικούς μόνο μαθητές. Ο Itosu ήταν από Shuri. Μια ιστορία για αυτόν λέει πώς πήγε στη πόλη Νάχα και πάλεψε για να υπερασπιστεί το Karate Shuri. Οι Karateka της Νάχα θεωρούσαν το στυλ τους Go-Ju σπουδαιότερο και καλύτερα προσαρμοσμένο για μάχη και εχθροπραξίες από το στυλ Shorin Ryu του Shuri. Με το άκουσμα διαφόρων συζητήσεων για αποτυχία του στυλ του, ο Itosu αποφάσισε να προκαλέσει σε αγώνα τον πρωταθλητή της Νάχα. Σε μια πασίγνωστη τοποθεσία της Νάχα σε ένα τεράστιο βράχο, ο Itosu νίκησε τρεις αντιπάλους τους δύο με όπλα και τον πρωταθλητή Tomoyose. Όταν ο Tomoyose του επιτέθηκε ο Itosu χτύπησε τον βραχίονα του Tomoyose και τον έσπασε τελειώνοντας με τον τρόπο αυτό τον αγώνα. Λόγω αυτού και άλλων γεγονότων, όπως η δημιουργία των Pinan Kata, η φήμη του Itosu διαδόθηκε.

Στον κατάλογο των μαθητών του Itosu συμπεριλαμβάνονται διάσημοι μετέπειτα δάσκαλοι όπως: ο Gichin Funakoshi, ο Chomo Hanashiro, ο Chotoku Kyan, ο Chosin Chibana, ο Kentsu Yabu, ο Choki Motobu, ο Kenwa Mabuni και ο Shigeru Nakamura.

Chibana Chosin (1885-1969)

Ο επόμενος στη γραμμή ιδρυτών είναι o Chibana Chosin (1885-1969). O Chibana άρχισε την προπόνηση του με τον Itosu σε ηλικία 15 ετών, στον Chibana Sensei πιστώνεται το στυλ που ασκείται ουσιαστικά αμετάβλητο μέχρι σήμερα. Όταν άρχισε να διδάσκει karate θέλησε τη διαφοροποίηση μεταξύ των στυλ μέσα στο σύστημα του Shorin- ryu και ονόμασε το στυλ του Shorin (Kobayashi), ή το στυλ του μικρού δάσους. Ήταν ο εκπαιδευτής στο τμήμα της αστυνομίας του Shuri από 1954-1958.

Gichin Funakoshi (1870-1954)

Ο Itsosu είχε πολλούς μαθητές μερικοί από αυτούς έγιναν ειδήμονες και ιδρυτές διαφόρων στυλ Karate. Ένας τέτοιος μαθητής ήταν ο Gichin Funakoshi. Ο Funakoshi επιλέχτηκε για να αντιπροσωπεύσει το Karate της Okinawa όταν ζητήθηκε από την Ιαπωνία ένας Karateka για σύγκριση με τους ειδήμονες των ιαπωνικών πολεμικών τεχνών. Αν και οι Ιάπωνες ήταν δύσπιστοι ως προς την αξία του Karate, ο Funakoshi τους κέρδισε βαθμιαία. Έμεινε στην Ιαπωνία και άρχισε να διδάσκει την τέχνη του. Ίδρυσε το στυλ Shotokan που ήταν το πρώτο συστηματοποιημένο στυλ Karate, στο οποίο και συμπεριέλαβε τον κώδικα των ιαπώνων Σαμουράι.

Το Shotokan είχε 19 kata, 12 από το εξωτερικό σύστημα Shuri-te ή Shorin Ryu και 7 από το εσωτερικό σύστημα της Νάχα το Naha-te. Τακτοποιώντας εκ νέου και οργανώνοντας το στυλ, ο Funakoshi άλλαξε το όνομα στα 5 Pinan Kata σε kata Heian (ήρεμο μυαλό). Ο
Funakoshi πέθανε το 1957 αφήνοντας ένα μεγάλο κενό στο στυλ του Shotokan του.

NAHA TE

Το naha te καλλιεργήθηκε αρχικά από τον Kojo Uekata, τον Sakugawa, και τον Κινέζο δάσκαλο Kushanku και στη συνέχεια από τον Kanryo Higaonna. Αυτό ήταν άμεσα επηρεασμένο από τα κινέζικα αμυντικά συστήματα και συμπεριελάμβανε μεταξύ άλλων και τον έλεγχο της αναπνοής. Δύο ευδιάκριτα συστήματα που προέρχονται από αυτό είναι: το Goju-Ryu και το Ueshi-Ryu.

Kanryo Higaonna (Higashionna) (1845-1915)

Ο Kanryo Higaonna (1845-1915), ένας κορυφαίος Karateka του δέκατου ένατου αιώνα, συνδύασε τις τεχνικές του Naha-te και του Shuri-te, πρόσθεσε και διάφορες κινήσεις από τις κινέζικες τέχνες Shao Lin Chuan, mo-kempo, pakua και δημιούργησε μία νέα τέχνη την οποία και ονόμασε Shorei-ryu. Ο Higaonna(Higashionna) μελέτησε Karate στην Okinawa κάτω από την καθοδήγηση των κυρίων Sοkon Matsumura, Arakaki Κamadeunchu και Shao Lin Chuan κάτω από την καθοδήγηση του κυρίου Liu Liu Ko (Doruku) για περίπου δέκα έτη στην επαρχία Fukien (Foochow) της Κίνας.

Το shorei-ryu είναι ένα στυλ το οποίο χαρακτηρίζουν οι ψηλές στάσεις και οι δυναμικές κυκλικές κινήσεις. Ο Kanryo Higashionna καλλιέργησε και πίστεψε έντονα στη στάση Sanchin Dachi. Οι μαθητές του Higahonna και του μαθητή του Miyagi μελέτησαν και πίστεψαν στην ενσωμάτωση της ταπεινότητας στο στυλ τους. Αυτός είχε υποσχεθεί ότι οι εκπαιδευτές του Karate ποτέ να δεν θα κάνουν κακή χρήση της διδασκαλίας του με αποτέλεσμα τη βλάβη κάποιου και πάντοτε διατήρησε την υπόσχεση του.

Miyagi Chogun (1888-1953)

Το Goju Ryu είναι το εσωτερικό στυλ του Okinawa-te. Ο ιδρυτής και ο ειδήμων αυτού του στυλ ήταν ο Miyagi Chogun (1888-1953), μαθητής του Kanryo Higaonna. Αρχικά το στυλ ονομάζονταν Naha-te, από το θορυβώδες και φουρτουνιασμένο λιμάνι της πόλης Νάχα. Ο
Miyagi γεννήθηκε στη Νάχα (1888-1953) και όπως πολλοί άλλοι ειδήμονες των πολεμικών τεχνών της εποχής του πήγε στην Κίνα στην επαρχία Fukien και μελέτησε τις μορφές Saolin, Pa Kua, της κινέζικης πυγμαχίας και την αναπνοή του Zen. Συνδύασε αυτήν την αναπνοή στα δύο από τα kata του τα οποία είναι το Sanchin και το Tenso.

Ο Miyagi τόνισε την εφαρμογή του bunkai (ανάλυση του kata) στη διδασκαλία του ανησυχώντας για το εάν ο μαθητής του καταλαβαίνει τη μορφή της εφαρμογής των τεχνικών του. Δίδαξε τους μαθητές πώς να χρησιμοποιούν τους τις αποκρούσεις, τα κτυπήματα και τα
λακτίσματα για να θέσουν εκτός μάχης τους αντιπάλους. Ένα από τα πρώτα που μελέτησαν κατά την επίσκεψη τους στην Κίνα οι οκιβανέζοι ήταν η έννοια του Yara, την οποίαν και μετέφεραν στον τόπο τους δηλαδή την ζωτική σημασία της ισορροπίας μεταξύ του μυαλού και του σώματος. Ο Miyagi Chojun ενσωμάτωσε αυτήν την έννοια στη τέχνη του.

TOMARI TE

Τέλος το tomari te που είχε στοιχεία και από τα δύο προηγούμενα συστήματα, αναπτύχθηκε από τον Kosaku Matsumora τον 19ο αιώνα, θεωρείται όμως κατώτερο από τα δύο προηγούμενα. Το Tomari-Te το σύστημα άρχισε μέσω των προσπαθειών του Sakugawa. Το
αρχικό kata που χρησιμοποιήθηκε ήταν μια έκδοση του Kusanku. Το Tomari-Te αναπτύχθηκε από το Shuri-Te σύστημα karate και ήταν ενδεικτικό των ασκούμενων στο karate στην περιοχή του Tomari κοντά στο Shuri. Υπήρξαν διάφοροι κινέζοι επισκέπτες στην περιοχή Tomari που δεν έφθασαν ποτέ στο Shuri. Οι διδασκαλίες τους δεν επηρέασαν αρχικά την πρόελευση του Shuri-Te, αλλά αργότερα μια ανταλλαγή στις ιδέες και τα kata πραγματοποιήθηκε.

Πολλά kata αποτέλεσαν μέρος και των δύο συστημάτων. Εντούτοις υπήρξαν και διάφορα kata, τα οποία είναι μοναδικά στο Tomari-Te. Ο Yasutsune Itosu (1830-1915) λέγεται ότι ανέπτυξε τις εκδόσεις του Shodan, Nidan, και Sandan από το Rohai kata του Tomari-Te.
Πολλές από τις γνώσεις του Itosu πρόερχονται από τον δάσκαλο του Tomari τον Gusukuma και από το δάσκαλο του Naha τον Nagahama και όχι μόνο από τον Sokon Matsumura. Οι διαφορές μεταξύ των δύο συστημάτων είναι μικρές.

Οι διασημότεροι δάσκαλοι του Tomari-te συστήματος τον 19ο αιώνα υπήρξαν ο Kosaku Matsumora (1829-1898), ο Kokan Oyadomari (1827-1905) και ο Gikei Yamazato (1835-1905). Ο Matsumora και ο Oyadomari υπήρξαν μαθητές δύο τοπικών δασκάλων του Kishin Teruya (1804-1864) και του Giko Uku (1800-1850). Οι παραπάνω συμπεριλαμβανομένου και του Gusukuma διετέλεσαν μαθητές του κινέζου Annan – Chinto (βλ. Kata), ο οποίος και δίδαξε το ομώνυμο Kata στον Sokon Matsumura. Ο Kosaku Matsumora θεωρείται ο διάδοχος του Annan., ο ίδιος θεωρούσε όμως τον Kishin Teruya σαν τον πραγματικό του δάσκαλο.

Ένας από τους μετέπειτα διάσημους δασκάλους του Tomari-Te συστήματος είναι ο Shoshin Nagamine (1907-1997). Το σύστημα του Matsubayashi Ryu συμπεριλαμβάνει πολλές εκδόσεις kata του Tomari-Te από τα kata του Shuri-Te. Στα Tomari-Te kata συμπεριλαμβάνονται τα: Pinan, Wankan, Ananku, Gojushiho, Rohai, Wanshu, Passai, Naihanchi, Kusanku και Chinto.

Ανακεφαλαίωση

Αργότερα τα συστήματα πολεμικών τεχνών της Okinawa χωρίστηκαν σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη ανήκουν τα αμιγώς κινεζικής προέλευσης συστήματα που αποτελούσαν συνέχεια του naha te με κυριότερο το Shorei-ryu, ενώ στη δεύτερη κατηγορία
περιλαμβάνονταν τα υπόλοιπα συστήματα που προέρχονταν από τη μίξη των Shuri-Te και Tomari-Te και έγιναν γνωστά σαν Shorin Ryu. Το στυλ του Shorin Ryu εκτελεί ακόμα το Pinan Kata, ενώ το ιαπωνικό στυλ του Shotokan εκτελεί τα Heian Kata του Funakoshi. Το βήμα σε σχήμα μισού φεγγαριού (Sanchin Dachi) χρησιμοποιείται από τους εκπαιδευτές του Goju Ryu, αλλά όχι στο σύστημα Shorin Ryu.

Σε γενικές γραμμές τα Shorin συστήματα ήταν γρήγορα με φυσική αναπνοή και ευθείες κινήσεις, ενώ τα Shorei ήταν πιο αργά και στατικά με καλή βάση, δυναμικές αναπνοές και συγχρονισμό μεταξύ αναπνοών και κινήσεων. Οι τεχνικές των Shorei ήταν κατάλληλες για μεγαλόσωμα άτομα, ενώ αντίθετα οι τεχνικές των Shorin δεν απαιτούσαν ιδιαίτερη σωματική δύναμη. Βέβαια παρά το διαχωρισμό και τα Shorin συστήματα είχαν σημαντικές κινέζικες επιρροές, αφού το ίδιο το όνομα Shorin σημαίνει Shaolin και παραπέμπει στον ομώνυμο κινέζικο ναό όπου άνθησαν οι πολεμικές τέχνες.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η Okinawa ενσωματώθηκε στην ιαπωνική αυτοκρατορία, πολλά πράγματα άλλαξαν στις ντόπιες πολεμικές τέχνες. Μια νέα γενιά δασκάλων προσπάθησε να τις προσαρμόσει στα ιαπωνικά δεδομένα, ώστε να είναι δυνατή η διάδοση τους. Ανάμεσα στους δασκάλους αυτούς βρίσκονται οι ιδρυτές των σημαντικότερων συστημάτων karate του 20ου αιώνα. Ο Gichin Funakoshi (μαθητής των Azato και Itoshu) δημιούργησε το Shotokan που με μια έννοια είναι συνέχεια του shuri te, ενώ ο Chojun Miyagi
(μαθητής του Kanryo Higaoanna) δημιούργησε το goju ryu, σύστημα που εκφράζει τις κινέζικες επιρροές και αποτελεί συνέχεια του naha te και του shorei ryu. Συνδυασμό των δύο τάσεων έκανε ο Kenwa Mabuni, που έχοντας δασκάλους τον Itoshu (εκπρόσωπο του shuri te) και τον Higaoanna (εκπρόσωπο του naha te), δημιούργησε το shito ryu.

Τέλος, η είσοδος του karate στην Ιαπωνία κατά τον 20° αιώνα είχε σαν αποτέλεσμα τη εμφάνιση δύο ακόμη σημαντικών συστημάτων karate, του wado ryu και του kyokushikai, τα οποία δημιουργήθηκαν από Ιάπωνες δασκάλους των πολεμικών τεχνών.

Απόσπασμα από την εργασία του Γ. Ζαγγελίδη πάνω στο Shotokan Karate.